maandag 6 augustus 2007

Filosofie: “Aan de afgrond van de rede”

Filosofische onderzoeking door Auredium Riptide

We leven in een rumoerige tijd, maar hoe rumoerig is die tijd nou werkelijk en waardoor ontstaat dit?

Ik zou mezelf niet zijn als ik hier niet over na zou denken. Als je tijd hebt maak daar dan nuttig gebruik van zeg ik maar. Nuttig is voor mij het overdenken van zaken, vaak verspild aan zinloze creativiteit in denken dat nergens naar leid. Ik beschouw dit, en al het andere wat ik heb geschreven als zodoende dan ook als het gekrabbel van een in waanbeelden verzonken geest.

De tijd is en lijkt rumoerig. We leven in een tijd waarin een kwade blik, corrigerende opmerking of MP3-speler al tot je dood kan leiden. Waarin overheden niet meer echt vertrouwd worden en men twijfelt aan zijn eigen idealen en identiteit. We leven in een tijd waarin identiteit een zeer moeilijk iets is. Echt grote groepen van verenigde mensen bestaan er niet meer, maar hebben die eigenlijk wel bestaan?

Het is verleidelijk om te denken dat groepen zoals grote religies en politieke partijen getuigen van een sterke identiteit. Dit zijn immers groepen dit van oudsher altijd hun gedachtegoed hebben gepromoot. Waren de Christenen in de middeleeuwen niet verenigd in hun kruistochten, alle mensen in het Romeinse rijk niet Romeinen of alle Islamieten niet een grote macht in het licht van Allah?

In werkelijkheid is dit niet zo, wie goed kijkt ziet in dat die beeldvorming absoluut onjuist is. Maar het viel minder op, in de middeleeuwen had men geen satellietnetwerken en internet of de televisie. De geschiedenis wordt vereenvoudigd omdat de geschiedenis te complex en gedetailleerd is. Bekijkt men de geschiedenis onder een loep dan ziet men dat Napoleon niet de onvoorwaardelijke steun had, de kerk verdeelt was in verschillende fracties en ook de Islam onderlinge strijd kende. Die tijd was echt niet anders dan nu, veel groepen die vallen onder een gezamenlijke naam die weer vallen onder de naam mensheid.

Vroeger werden mensen ook nodeloos vermoord, voor schoenen, eten of geld. Net zoals mensen nu moorden voor MP3-spelers en vroeger werden mensen ook vermoord voor het bemoeien in andermans zaken.

De geschiedenis is een geromantiseerd beeld, vroeger was alles beter. Maar in werkelijkheid was vroeger zoals nu, en zal nu in de toekomst hetzelfde zijn als vroeger. De mensheid is niet veranderd en zal in ieder geval in zijn denken niet veranderen.

We zullen altijd klagen en er zullen altijd zaken gebeuren op de wereld waarvan veel mensen de noodzaak niet inzien, of waarvan ze walgen. Veel mensen, en niet de minste filosofen, gaven hun beeld en visie over de perfecte samenleving. Maar we kunnen niet aan dergelijke ideaalbeelden voldoen. Er zijn altijd mensen die zeuren en ontevreden zijn. Mensen die besluiten te demonstreren tegen zaken of juist akkoord gaan met zaken waar een minderheid van mensen voor is. Simpelweg om dwars te liggen, of veel vaker omdat ze juist anderen willen irriteren en plagen omdat ze hun eigen leven niet in de hand hebben zoals ze zouden willen.

In mijn mening lijden veel mensen aan wat ik noem ‘spirituele armoede’, dit zijn mensen die niet de kracht en wil hebben om door te gaan zonder enige steun. Een mens moet in mijn opzicht zowel met andere mensen kunnen samen werken als alleen kunnen verder gaan. Waarschijnlijk zijn de sterkste mensen, die mensen die een tijd lang zonder doel hebben geleefd zonder zichzelf naar het hiernamaals te sturen. Als zo iemand een doel vindt in zijn leven dan zal hij harder vechten dan wie dan ook om zijn doel te behalen en na te streven. Wat een dergelijk doel is, is eigenlijk van ondergeschikt belang. Vroom zijn ten opzichte van een god, fervent de menselijke natuur bestuderen of paperclips te verzamelen.

Het probleem van de menselijke samenleving is dat iedereen zijn eigen doel en overtuiging heeft, groepen zijn een rasechte illusie. Groepen bestaan niet echt, ze zijn een vereenvoudiging. Zet twee mensen langs elkaar en ze verschillen, dat is pas een constante. Zet twee Christenen langs elkaar en ze verschillen, zet twee engineers langs elkaar en ze verschillen. Een groep is geen identiteit, het is een vereenvoudiging van de menselijke geest.

Het is niet slecht om in groepen te werken. Grote groepen hebben immers de piramide gemaakt, de evolutietheorie opgesteld, de spaceshuttle ontwikkelt en het internet waar wij nu allen gebruik van maken.

Maar een groep is toch een kluit mensen die leeft met compromissen. Iemand in een groep stelt de regels van die groep omdat hij die regels in zijn geheel of in grote mate deelt. Een individu in een groep heeft echter meer regels dan die groep en die kunnen botsen met de opvattingen van andere individuen in diezelfde groep. Inherent zorgt dit voor conflicten en opsplitsingen van groepen.

Een groep is dus een geheel van mensen wat vrijwillig besluit een set van regels te volgen omdat ze het er grotendeels mee eens zijn en ze kunnen als geheel veel bereiken. Maar een groep zal ook tot afsplitsing lijden. Afsplitsing leidt meestal niet tot conflict, maar als het dat doet dan leid dit vaak tot hevige strijd.

Aan de andere kant van deze grens is de kluizenaar. Het individu dat zich helemaal terug trekt. De kluizenaar verafschuwt de samenleving met zijn oppervlakkige groepen en compromissen. Hij werkt liever gedreven en allen, half verzonken in de dieptes van zijn eigen wereld en geest en slechts af en toe in contact komt met de buitenwereld. Wellicht interessant om te weten is dat dergelijke mensen best veel van de menselijke psyche weten en vaak meer over zichzelf dan de meeste mensen in hun leven te weten komen.

Maar het individu is eenzaam en zwak tegen andere mensen die sterker zijn of tegen groepen. Ook hebben individuen minder controle en kan verontrustend afwijkend gedrag optreden zonder dat er tegen word opgetreden. Toch heeft ook het individu ook voordelen. Isaac Newton bijvoorbeeld was behoorlijk individueel maar wist juist daardoor zaken te ontwikkelen die heden ten dage nog nuttig zijn. Natuurlijk was Isaac Newton niet compleet alleen, hij had ook hulp van bijvoorbeeld zijn leraren.

Mensen zijn door hun individualisme veroordeeld tot strijd. Strijd op alle vlakken, mentaal, geestelijk en fysiek. Strijd om macht, geld of liefde zijn allemaal het gevolg van dergelijke verschillen. Ze zijn nodig voor onze samenleving om divers te blijven en zich te ontwikkelen en toch zijn ze net zoals een tweekoppige draak ook gevaarlijk voor diezelfde samenleving. Het systeem houdt zich in balans door te vertrouwen op onstabiele zaken om zichzelf in evenwicht te houden. Conflict is nodig voor evenwicht te behouden en datzelfde evenwicht te

Verstoren. Net zoals de wind duinen maakt aan zee of in de woestijn en ze ook weer vernietig om ze wat verder weer op te bouwen.

En geef nou toe, strijd is toch best wel oké van tijd tot tijd?

Bijvoorbeeld in een discussie zaken onderwerpen aan de meningen van verschillende mensen. Mocht je dan toch iemand tegen komen die niet weet wat compromissen is heb je drie keuzes;

  • opgeven

  • er tegen in gaan

  • koel blijven

Opgeven is bij mij niet mijn stijl. Er tegenin gaan is soms leuk maar niet verstandig in mijn ogen. Als ik moe ben zal ik echter wel tegen zaken in gaan en dan blijf ik stug met tegenargumenten komen tot mijn koppige discussiepartner opgeeft of zijn kop zo rood word als een tomaat. Ik ervaar het in dergelijke zaken als een vorm van vermaak. De steeds minder geduldige discussiepartner wordt witheet van woede om het niet behalen van zijn gelijk, mijn argumenten worden steeds minder goed afgeweerd en ontkracht. Zijn kop word rood als een tomaat, ik ervaar die zwakte als een roofdier dat zijn prooi moe ziet worden, als een stier die de rode broek van een matador ziet (al is een stier kleurenblind). In de gunstigste situatie voor mijn discussiepartner krijgt hij een gelijkspel waarbij hij woest is en zijn gelijk niet heeft en ik enigszins ontevreden en aangejaagd weer verder ga met mijn bezigheden.

Beter is het bij zulke heethoofden het hoofd koel te houden, rustig te blijven en ze er zelf achter te laten komen dat ze fout zitten, of op zijn minst ten dele hun mening verbeteren kunnen. Maar weet wel dat je zelf ook goed fout kunt zitten en sta daar voor open.

Één ding is echter constant, of je nou in een groep leeft of een individu bent; Je strijd altijd tegen jezelf en de afgrond van de rede.
Genoeg gelult voor vandaag.

Laterzzz!

Auredium Riptide